Szczodraki dla kolędników. Przepis na polski przysmak od Pawła Suchenka. Dawniej pieczono je na święto Trzech Króli

W Polsce z okazji święta Trzech Króli przypadającego 6 stycznia wypiekano szczodraki. W naszym kraju do lat 50. XX wieku ten dzień wiązał się z poczęstunkami, drobnymi prezentami oraz odwiedzinami najbliższych znajomych i rodziny. Uroczystość Objawienia Pańskiego oficjalnie kończyła okres Bożego Narodzenia i dwunastodniowy okres rozpoczynających Wigilię Godów (kiedy to należało odpoczywać, nie pracować). W tym czasie można było spodziewać się wizyty kolędników, którzy przebrani byli za mędrca, anioła i turonia.

Składniki na ciasto:

• 1 kg mąki,
• 2 szklanki mleka,
• 2 łyżki cukru,
• 1 łyżeczka soli,
• 100 g drożdży,
• 2 łyżki śmietany,
• 250 g masła,
• kminek,
• mak,
• sezam.

Składniki na farsz:

• 500 g białej kapusty,
• 3 kwaśne jabłka,
• 2 łyżki masła,
• pół szklanki wody,
• sól i pieprz do smaku,
• majeranek,
• liść laurowy,
• migdał lub figurka na szczęście.

Przygotowanie:

1. Robimy zaczyn drożdżowy – drożdże rozrabiamy w lekko ciepłym mleku, z łyżką mąki i cukrem. Odstawiamy do wyrośnięcia w ciepłym miejscu (na powierzchni powinny być widoczne bąble).
2. W międzyczasie mąkę przesiewamy do miski, dodajemy masło, śmietanę, żółtko, jajko i sól. Zagniatamy delikatnie i dodajemy zaczyn drożdżowy.
3. Całość zagniatamy w elastyczne ciasto, przykrywamy ściereczką i odstawiamy w ciepłym miejscu na kilka godzin, do wyrośnięcia.
4. Szatkujemy kapustę, płuczemy na sitku pod bieżącą wodą. Rozgrzewamy masło w garnku i dodajemy kapustę oraz odrobinę wody i liść laurowy dla smaku.
5. Jabłka starte na dużych oczkach dodajemy również do kapusty, następnie przyprawiamy całość solą, pieprzem, majerankiem, dodajemy pozostałą wodę i dusimy kilka minut.
6. Odstawiamy do wystudzenia. Wyrośnięte ciasto drożdżowe rozwałkowujemy cienko na blacie podsypanym mąką.
7. Wykrawamy dowolny kształt – może być bułeczka, może być pierożek czy rogalik.
8. Nadziewamy farszem, sklejamy i układamy na blasze wyłożonej papierem do pieczenia. Pamiętaj, aby do jednego szczodraka dodać niespodziankę.
9. Przed pieczeniem szczodraki smarujemy miksturą z jajka i kilku łyżeczek mleka. Piec w temperaturze 190 stopni Celsjusza przez ok. 20 minut – aż będą wyrośnięte i złociste.

Odwiedzających domy kolędników częstowano szczodrakami. Mogły mieć kształt rogalików, preceli lub pierożkami z ciasta drożdżowego. Niekiedy przygotowywane były z ciasta kruchego. Wypieki faszerowano serem, cebulą, kaszą manną albo mięsem. Według podań ludowych farsz uzależniony był od tego, czy rok był pomyślny, czy nie, ale każdy region miał swoją wersję tej drożdżówki.

Szczodraki symbolizowały zgodnie z nazwą szczodrość i wróżyły szczęście, obfitość, dobrobyt, i zdrowie. Inspirując się francuskim zwyczajem związanym z ciastem galettes de rois, do jednego szczodraka zawsze wkładało się niespodziankę, głównie migdał. Ten, kto na niego trafił, zostawał królem lub królową dnia. (Zamiennie używało się też fasoli.)

Zobacz także inne tematy kulinarne ze Strony Kuchni: