Niezwykłe znalezisko w Koziegłowach w dawnym budynku bóżnicy. Historia społeczności żydowskiej ZDJĘCIA

Znaleziono m.in. pergamin z zapisem jednej z najważniejszych żydowskich modlitw Shema Israel - Słuchaj Izraelu.

– Ta modlitwa była powtarzana i przekazywana szczególnie w sytuacjach trudnych i dramatycznych. To wielkie odkrycie pochodzące z odrzwi budynku. Innym znaleziskiem są strzępy z modlitewników znalezione na strychu – informuje Leonard Jagoda, koziegłowski pasjonat historii. – Kolejne odkrycie to według mojej wiedzy komentarze do Drugiej Księgi Mojżeszowej z Pięcioksiągu, Welle Szemot (Oto imiona). Są to komentarze w języku hebrajskim i jidysz, które mówią o Księdze Wyjścia.

– Na szczęście księga była dosyć szczelnie obłożona cegłami i dzięki temu ocalała przed zjedzeniem przez myszy – dodaje Wojciech Łonak, archeolog sprawujący pieczę nad rozbiórką dawnej bożnicy.

Wojciech Łonak znalazł także bączki zwane drejdlami, związane z żydowskim świętem chanukowym. Kręcenie bączków było głównie zabawą, szczególnie dla dzieci. Zdaniem archeologa, bączki miały jednak i inne zastosowanie.

– W ostatnim etapie znaleźliśmy cztery żydowskie drejdle, które po polsku nazwalibyśmy bączkami. Grano w nie nałogowo. To był hazard. Na czterech ich ściankach są umieszczone hebrajskie litery: Nun, Gimel, Hey, Shin. Tworzyły one zdanie: stał się wielki cud. W zależności jak drejdel upadał, dana litera była promowana fantami, słodyczami, monetami – wyjaśnia archeolog, który natknął się w budynku także na zabytkowe kafle z roślinnymi ornamentami.

W tym miejscu stoi teraz nowy Gminnno_Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.

Podczas uroczystego otwarcia GMOPS-u Leonard Jagoda poinformował zgromadzonych o jeszcze jednej ciekawej rzeczy – o rozszyfrowaniu herbu Koziegłów.

– Na tym budynku jest prawdziwy herb miasta Koziegłowy. Dlatego prawdziwy, że artysta, który go wykonywał wreszcie odczytał, co to są te trzy wstążeczki pod kozimi głowami. On zinterpretował je jako czubek korony. Otrzymaliśmy bowiem ten herb od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (chodziło o przyłączenie Księstwa Siewierskiego do Korony). Te trzy kozie głowy są nad czubkiem korony, co po raz pierwszy pokazaliśmy tutaj – wyjaśnia Leonard Jagoda.

Burmistrz Gminy i Miasta Koziegłowy, Jacek Ślęczka otrzymał za pośrednictwem Leonarda Jagody podziękowania od Neny Kafki, która mieszkała przed wojną przy rynku w Koziegłowach, a obecnie mieszka w Helsinkach, gdzie premier Finlandii ufundował jej mieszkanie.

– Ekipa Stevena Spielberga nagrała z nią wywiad, który jest dla Koziegłów bardzo cenny, ponieważ Nena Kafka bardzo dobrze wspomina swój pobyt i życie w naszym mieście. Mając taka kartę i przeszłość, nie mamy w naszej historii żadnych „zakalców”. Powinien być to dla nas powód do dumy – mówi Leonard Jagoda. – O tym budynku i Koziegłowach wie świat. Simo Muir, wykładowca Uniwersytetu w Helsinkach, który był w Koziegłowach i zrobił zdjęcia wspomina o nim w swej książce o Nenie Kafce i jej rodzinie, w której to książce jest także wiele epizodów z Koziegłów. Simo Muir, który wykłada na różnych uniwersytetach i bierze udział w wielu konferencjach mówi, że chciałby, żeby tak jak w Koziegłowach było na całym świecie.

Na ścianie frontowej budynku GMOPS-u usytuowana została symboliczna macewa poświęcona zagładzie koziegłowskich Żydów. Jest to inicjatywa Stowarzyszenia dla Rozwoju Gminy Koziegłowy, którego prezesem jest Leonard Jagoda.

Koziegłowy należały do biskupów krakowskich. Z tego powodu do połowy XIX w. nie mogli osiedlać się w nim Żydzi. Dopiero równouprawnienie Żydów w 1862 r. umożliwiło im osiedlenie się w mieście. W 1867 r. w Koziegłowach mieszkało 43 Żydów.
W okresie międzywojennym w Koziegłowach powstała filia żydowskiej gminy zawierciańskiej.
W październiku 1940 r. przewodniczącym Judenratu w Koziegłowach był Berek Rosenzweig, który podlegał pod Centralną Żydowską Radę Starszych Wschodniego Górnego Śląska (Centralny Judenrat Wschodniego Górnego Śląska) w Sosnowcu. Na dzień 1 października 1940 roku w Koziegłowach mieszkało 230 Żydów.
W maju 1942 r. rozpoczęły się wywózki Żydów z regionu Górnego Śląska do niemieckiego nazistowskiego obozu KL Auschwitz-Birkenau. Żydów z Koziegłów deportowano najpierw do getta w Zawierciu skąd zostali wywiezieni do Auschwitz-Birkenau.