18+

Treść tylko dla pełnoletnich

Kolejna strona może zawierać treści nieodpowiednie dla osób niepełnoletnich. Jeśli chcesz do niej dotrzeć, wybierz niżej odpowiedni przycisk!

Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Dzieje rodu Bauerertzów cz. 2

Michał Kitala
Zakłady Bauerertzów w Mijaczowie.
Zakłady Bauerertzów w Mijaczowie. arc Michała Kitali
W 1820 roku folwark Będusz wraz z dobrami Mijaczów wystawiony został na licytację (łącznie z lasami i hutą żelaza) za cenę wywoławczą 20 000 złotych polskich. Dzieje rodu Bauerertzów.

Dzieje rodu Bauerertzów
W 1857 roku właściciele dóbr Będusz przystąpili do Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Gubernii Radomskiej. W 1860 Będusz wraz z nomenklaturami Michałów, Franulka i Smudzówka należał do Kempnerów. W wyniku długów rodziny (6750 rubli na rzecz Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego), majątek został wystawiony na sprzedaż i zlicytowany za nie płacenie rat za wspomniane dobra Towarzystwu Kredytowemu Ziemskiemu Gubernii Radomskiej w Kielcach. Licytacja odbyła się 11 i 29 listopada 1860 r. Wystawione zostały na nią: „Mijaczów z wsią Smudzówką, folwarkiem Franulką, osadami Potażnia i Gabrysia, kolonją Nowa Kempnerówka i Bendusz z przyległościami w okręgu Lelowskim”.

W skład folwarku Będusz wystawionego na licytację wchodziły: dom folwarczny, obora, stajnia, dwie stodoły, spichlerz i owczarnia. Folwark wchodził wówczas w skład dóbr Mijaczów. Źródła podają, że w 1871 roku funkcjonowała tutaj szkoła, na którą władze rządu rosyjskiego przeznaczały rocznie 173 ruble rosyjskie. W latach 80. XIX wieku Będusz stał się własnością Józefa i Romana Bauerertzów – synów Dawida Bauerertza i Tekli Rosengart, którzy dzierżawili folwark Mijaczów.

Poślubili córki Kempnera

Bracia ożenili się z córkami Markusa Kempnera – Amelią i Pamelą, wnoszącymi w wianie ślubnym sąsiedni Mijaczów, Franulkę i Kempnerówkę z osadą Gabrysia. Bauerertzowie eksploatowali na Benduszu (wówczas w taki sposób zapisywano tę nazwę), pokłady węgla kamiennego o głębokości 29 stóp, szerokości 2 stóp i 8 cali. Po śmierci Józefa i Romana Bauerertzów, posiadłości te odziedziczyli przyrodni bracia Stanisław i Jerzy Bauerertzowie.
Folwark o powierzchni 500 mórg, tj. 2 mln 800 tys. m kw. (1 morga to 5600 m kw. w systemie metrycznym nowopolskim) był oddawany przez Bauerertzów w dzierżawę. W 1916 utworzono na tym terenie gospodarstwo folwarczne (dwór z ogrodem stylizowany na angielski, 3 murowane budynki, tzn. czworaki przeznaczone dla fornali, magazyn na zboże i stajnie) oddane w dzierżawę przynoszącą dosyć spore zyski. Ludność wsi Będusz liczyła wówczas 1721 osób. Na początku XX wieku działała tutaj kopalnia węgla brunatnego „Adolf ”, która potem wraz z kopalnią węgla brunatnego „Hanna” w Mijaczowie została wydzierżawiona Karolowi Tuszyńskiemu i Stefanowi Mierzejewskiemu.

W okresie XX-lecia międzywojennego majątek w Będuszu Bauerertzowie wydzierżawili rodzinie Lewartowskich.
Po 1945 roku, w wyniku akcji nacjonalizacyjnej i związaną z nią akcją parcelacyjną, ziemie byłego zespołu folwarcznego zostały przeznaczone dla ludności małorolnej i bezrolnej oraz jako własność nowo utworzonego Państwowego Gospodarstwa Rolnego.

Fabryka żelaza sięga swoją proweniencją roku 1858. Bracia Józef i Roman postanowili więc przenieść produkcję żelaza z Michałowa do pobliskiego Mijaczowa, na terenie którego w bliskości drogi żelaznej warszawsko–wiedeńskiej zdecydowali wybudować nowoczesne zakłady hutnicze w niczym nie przypominające drobnej fryszterki żelaza pochodzącej z Michałowa.

Dorobili się na lampach

Bracia wzbogacili się na zamówieniu złożonym przez samorząd miasta Łodzi na wykonanie odlewów lamp gazowych. „Gazeta Warszawska” z 20 sierpnia 1869 pisała: „Łódź ma oświetlenie gazowe tak obfite, że latarnia od latarni tylko 50 kroków jest oddalona; obfitsze zatem niż w Warszawie”.

Towarzystwo gazowe z Londynu postawiło dwieście latarń. Zamówiono przeszło 5000 płomieni do zakładów fabrycznych. Słupy latarniowe odlano właśnie w zakładach Bauerertzów. W 1879 r. Bauerertzowie rozpoczęli eksploatację węgla brunatnego na polach pomiędzy Mijaczowem a Będuszem, sięgającego swoją głębokością 8,5 metra. W 1892 r. z inicjatywy Bauerertzów powstała w Mijaczowie pierwsza szkoła, która była szkołą elementarną, jednoklasową prowadzoną przez Kazimierza Kuśmierkie-wicza. Właściciele zadbali o potrzeby zdrowotne pracowników opłacając lekarzy. W 1900 r. zakład otrzymał medal św. Stanisława za „wynalazki niezaprzeczalnego użytku rolnictwa, handlu, umiejętności sztuk i rzemiosła.” W 1901 r. w gazecie „Tydzień” napisano: „Myszków. Tutejsza fabryka maszyn i odlewnia Braci Bauerertz dostarcza obecnie stalowe opory mostowe aż do kolei chińskiej w Mandżuryi.”

ZOBACZ cz. 1 historii rodu Bauerertzów

ZOBACZ .. 3 historii rodu Bauerertzów

WIĘCEJ O PRZEMYŚLE W MYSZKOWIE NA STRONIE HISTORIA GOSPODARCZA MYSZKOWA

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Strefa Biznesu: Rolnicy zapowiadają kolejne protesty, w nowej formie

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na myszkow.naszemiasto.pl Nasze Miasto